HPV
Ο ιός των θηλωμάτων (Human-Papilloma-Virus) αποτελέι μία από τις πιο συχνά μεταδιδόμενες λοιμώξεις στη σύγχρονη εποχή. υπολογίζεται πως το 70% των σεξουαλικά ενεργών γυναικών και το 50% των ανδρών μπορεί να προσβληθούν απο τον ιό σε κάποια στιγμή της ζωής τους! Έχουν απομονωθεί περίπου 150 υπότυποι του ιού και 40 από αυτους προσβάλουν την πρωκτογεννητική περιοχή της γυναίκας( τον τράχηλο, τον κόλπο, το αιδοίο και τον πρωκτό) Η μόλυνση από τον ιό του HPV δε σημαίνει απαραίτητα και εκδήλωση της νόσου. Η εκδήλωση ή μη εκδήλωση της νόσου εξαρτάται από τη σχέση της ιογόνου δράσης και της ανοσολογικής απάντησης του οργανισμού.
Ταξινόμηση της HPV λοίμωξης
Οι HPV γονότυποι έχουν διαχωριστεί σε ομάδες ανάλογα με την ικανότητα τους να προκαλούν ογκογόνο μετασχηματισμό. (low risk) χαμηλού κινδύνου( όπως HPV 6,11,42,43,44,54) που ανιχνεύονται κυρίως στα οξυτενή κονδυλώματα και σε ενδοεπιθηλιακές αλλοιώσεις του πλακώδους επιθηλίου(L-SIL) (high risk) υψηλού κινδύνου( όπως HPV 16,18,26,45,56,58) που ανιχνεύονται σε υψηλού βαθμού ενδοεπιθηλιακές αλλοιώσεις(H-SIL) και στην πλειοψηφία των καρκινωμάτων.
Παράγοντες κινδύνου για λοίμωξη με HPV
Η μόλυνση από τον ιό συνδέεται κυρίως με τη σεξουαλική επαφή. Η χρήση του προφυλακτικού μειώνει σημαντικά το κίνδυνο μόλυνσης, αλλά δεν προστατεύει απόλυτα. Η πλειψηφία των γυναικών που θα προσβληθεί από τον ιό δε θα παρουσιάσει κάποια ιδιαίτερη παθολογία στον καθιερωμέμνο έλεγχο. Επισης στο 70% των περιπτώσεων η λοίμωξη θα υποχωρήσει μόνη της σε διάστημα 8-20 μηνών. Στισ υπόλοιπες περιπτώσεις, εφόσον οι γυναίκα ελεγχεται τακτικά, υπάρχει χρόνς για την αντιμετώπιση των προκαρκινικών και καρκινικών βλαβών.
Πως μπορεί να προληφθεί η HPV λοίμωξη
Τα εμβόλια δεν μπορούν να θεραπεύσουν από τον ιό. Ιδανι´κα ο εμβολιασμός πρέπει να γίνει πριν την έκθεση του οργανισμού στον ιό, δηλαδή πριν την έναρξη των σεξουαλικών επαφών. Σύμφωνα με το Εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών εμβολιάζονται κοριτσια ηλικίας 12-26 ετών. Το κόστος αυτό καλύπτεται από τα ταμεία. Έχουν αναπτυχθεί δύο εμβόλια εναντι συγκεκριμένων τύπων του ιού των HPV To Gardasil ( προστατεύει έναντι των τύπων 16,18,6,11) Το Cervarix (προστατεύει ένατι των τύπων 16 και 18)
Ενδομητρίωση
Η ενδομητρίωση είναι μία σύνηθης κατάσταση που χαρακτηρίζεται από την έκτοπη ανάπτυξη ενδομητρικού ιστού(το εσωτερικό της μήτρας) σε άλλες περιοχές γύρω από τη μήτρα όπως στην ελάσσονα πύελο, στις ωοθήκες, στις σάλπιγγες και στο περιτόναιο. Η ενδομητρίωση δεν είναι λοίμωξη και δεν είναι κακοήθεια.
Τις περισσότερες φορές εμφανίζεται:
- Στις ωοθήκες (σοκολατοειδής κύστη ή ενδομητρίωμα)
- Στους συνδέσμους της μήτρας
- Πίσω από τη μήτρα
- Στο περιτόναιο
- Στο έντερο
- Στην ουροδόχο κύστη
- Σπανίως, σε απομακρυσμένες περιοχές όπως το διάφραγμα και οι πνεύμονες
Τα κύρια συμπτώματα της ενδομητρίωσης είναι:
- Πόνος κατά τη διάρκεια της περιόδου
- Πόνος στην περιοχή της κοιλιάς και της λεκάνης
- Πόνος κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής ή και μετά
- Έντονη αιμορραγία κατά την περίοδο
Υπάρχουν αρκετές θεωρίες για το τι προκαλεί την ενδομητρίωση. Η επικρατέστερη από τις θεωρίες είναι η θεωρία της άμεσης εμφύτευσης. Αυτό σημαίνει πως κατά τη διάρκεια της περιόδου ρέει λίγο αίμα προς τα πίσω και μεταφέρει ενδομητρικό ιστό σε εξωμήτριες περιοχές.
Η διάγνωση της ενδομητρίωσης γίνεται με τη λήψη λεπτομερούς ιστορικού και ενδελεχούς κλινικής εξέτασης. Βασικής σημασίας είναι το διακολπικό υπερηχογράφημα. Πολλές φορές χρήσιμες πληροφορίες δίνει και η μαγνητική τομογραφία, αλλά και η ανίχνευση ενός βιοχημικού δείκτη(CA 125) που συχνα στην ενδομητρίωση είναι αυξημένος. Ο πιο ασφαλής τρόπος για να τεθεί η διάγνωση της ενδομητρίωσης είναι η λαπαροσκόπηση. Με την λαπαροσκόπηση μπορεί να γίνει και η σταδιοποίηση της ενδομητρίωσης. Χρησιμοποιούμε ένα σύστημα σταδιοποίησης ανάλογα με την έκταση των εστιών, την παρουσία συμφύσεων και την παρουσία κύστεων ωοθηκών(Στάδιο Ι-IV). Η σταδιοποίηση αυτή δεν σχετίζεται με τη δυνατότητα επίτευξης εγκυμοσύνης, αλά ούτε και με τον πόνο που νιώθει η γυναίκα.
Η θεραπεία της ενδομητρίωσης μπορεί να είναι φαρμακευτική, χειρουργική ή συνδυασμός και των δύο.
- Φαρμακευτική θεραπεία. Η θεραπεία αυτή αποσκοπεί στην καταστολή της δραστηριότητας των εστιών ενδομητρίωσης και την ελάττωση ή τον περιορισμό της κυκλικής τους αιμορραγίας. Χρησιμοποιούμε αντισυλληπτικά δισκία χαμηλών δόσεων.
Τα αντισυλληπτικά μειώνουν την ένταση του πόνου κατά την περίοδο, καθώς και το χρόνιο πόνο της ενδομητρίωσης. Η χορήγηση αντισυλληπτικών δεν εμποδίζει την ανάπτυξη της ενδομητρίωσης, αλλά πιθανώς μειώνει τις υποτροπές.Μπορούν κατά περίπτωση να χρησιμοποιηθούν και άλλα σκευάσματα όπως τα προγεσταγόνα, η ναταναζόλη, GnRH-ανάλογα κλπ.
- Χειρουργική θεραπεία. Οι ασθενείς που έχουν ένδειξη χειρουργικής θεραπείας είναι:
α) ασθενείς νεαρής ηλικίας που θέλουν να διατηρήσουν ή να βελτιώσουν την αναπαραγωγική τους ικανότητα.
β) ασθενείς με υπογονιμότητα που οφείλεται σε ενδομητρίωση.
γ) ασθενείς που επιθυμούν να απαλλαγούν από τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης και δεν ενδιαφέρονται για τη γονιμότητα.
Εξωμήτριος Κύηση
Η εξωμήτριος κύση είναι η κύηση η οποία δεν βρίσκεται εντός της ενδομήτριας κοιλότητας, αλλα αναπτύσσεται εκτός αυτής. Η συνηθέστερη εξωμήτριος κύηση παρατηρείται στις σάλπιγγες.
Τα συμπτώματα της εξωμητρίου κύησης ποικίλουν. Τα συνηθέστερα είναι κολπική αιμόρροια και κοιλιακό άλγος. Σε περίπτωση ρήξης της εξωμητρίου κύησης έχουμε έντονο διαξιφιστικό κοιλιακό άλγος λόγω της ενδοκοιλιακής αιμορραγίας. Σε περιπτώσεις που η αιμορραγία είναι έντονη είναι δυνατόν η γυναικα να παρουσιάσει λιποθυμική τάση, έντονο πόνο στην κοιλιακή χώρα και λιποθυμικά επισόδεια.
Η εξωμήτριος κύηση μπορεί να οδηγηθεί σε αυτόματη αποβολή και να αποροφηθεί από τον οργανισμό. Μπορεί όμως και να συνεχίσει να μεγαλώνει και με αυτόν τον τρόπο να δημιουργήσει ρήξη στη σάλπιγγα με άμμεσο επακόλουθο την ενδοκοιλιακή αιμορραγία.
Η διάγνωση της εξωμητρίου βασίζεται στον υπερηχογραφικό έλεγχο και στις διαδοχικές μετρήσης της β χοριακής γοναδοτροπίνης(μιας ορμόνης που αυξάνεται κατά τη διάρκεια της κύησης). Σε περίπτωση που δεν απεικονίζεται κύημα εντός της μήτρας έχουμε υπόνιες εξωμητρίου κύησης. Είναι δυνατόν το κύημα να απεικονισθεί υπερηχογραφικά σε σημεία εκτός της μήτρας(σάλπιγγες, ωοθήκες, τράχηλος ή κοιλια) Συνήθως όμως δεν είναι δυνατή η απεικόνιση της και το βασικό μας εύρημα είναι η κενή ενδομήτριος κοιλότητα, παρόλο που το τεστ κύησης είναι θετικό.
Η θεραπεία της εξωμητρίου κύησης μπορεί να είναι συντηρητική, φαρμακευτική ή χειρουργική. Η θεραπεία καθορίζεται ανάλογα με τα υπερηχογραφικά, εργαστριακά και κλινικά ευρήματα. Συντηρητικά αντιμετωπίζοντα οι περιπτώσεις στις οποίες δεν έχουμε υπερηχογραφικά και κλινικά ευρήματα, και συνοδεύεται από πτώση της β χοριακής γοναδοτροπίνης.
Η φαρμακευτική θεραπεία (συνήθως με μεθοτρεξάτη) περιορίζεται σε περιπτώσεις που πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια. Η χειρουργική θεραπεία γίνεται κυρίως με ενδοσκόπηση(λαπαροσκόπηση). Συνήθως αφαιρείται ολόκληρη η σάλπιγγα ή μπορει να γίνει και διάνοιξη της πάσχουσας σάλπιγγας και αφαίρεση της εξωμήτριου κύησης.
Ινομυώματα
Τα ινομυώματα είναι οι συχνότεροι καλοήθεις όγκοι της μήτρας. που αποτελούνται από διογκωμένες λείες μυϊκές ίνες. Εμφανίζονται κυρίως στην αναπαραγωγική ηλικία και επηρεάζονται από τις γυναικείες ορμόνες. Περίπου μία στις πέντε γυναίκες μετά την ηλικία των 35 ετών, θα εμφανίσει ένα ή περισσότερα ινομυώματα.
Κατηγορίες Ινομυωμάτων
Ανάλογα με τη θέση τους στη μήτρα, τα ινομυώματα διακρίνονται σε:
- Ενδοτοιχωματικά: Βυθισμένα στο τοίχωμα της μήτρας
- Υπορογόνια: Προεξέχουν από την εξωτερική επιφάνεια της μήτρας
- Υποβλεννογόνια: Προβάλλουν στην κοιλότητα της μήτρας
- Τραχηλικά ινομυώματα: Αναπτύσσονται στον τράχηλο της μήτρας (σπάνια)
- Μισχωτά : Έχουν μίσχο
Αιτιολογία
Η ακριβής αιτία των ινομυωμάτων παραμένει άγνωστη. Ωστόσο, τα αυξημένα επίπεδα οιστρογόνων της γυναίκας και η κληρονομικότητα παίζουν καθοριστικό ρόλο. Κατά την εμμηνόπαυση, τα ινομυώματα συνήθως συρρικνώνονται λόγω της μείωσης των οιστρογόνων.
Συμπτώματα
Τα ινομυώματα μπορεί να είναι ασυμπτωματικά ή να προκαλέσουν:
- Αυξημένη απώλεια αίματος κατά την περίοδο (μηνορραγία, μηνομητρορραγία)
- Πόνο κατά την περίοδο ή τη σεξουαλική επαφή
- Αίσθημα βάρους ή ενόχληση στην κάτω κοιλιά
- Συχνοουρία ή δυσκοιλιότητα (λόγω πίεσης στην ουροδόχο κύστη ή το έντερο)
- Υπογονιμότητα ή επαναλαμβανόμενες αποβολές
Διάγνωση
Η διάγνωση γίνεται με:
- Γυναικολογική εξέταση (ψηλάφηση όγκου)
- Υπερηχογράφημα (διακολπικό ή διακοιλιακό)
- Μαγνητική ή αξονική τομογραφία (σε σπάνιες περιπτώσεις)
- Ιστολογική εξέταση μετά την αφαίρεση, για την οριστική διάγνωση καλοήθειας
Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση εξαρτάται από την ηλικία της γυναίκας, τα συμπτώματα ή τις επιπλοκές που προκαλούν και τον τύπο του ινομυώματος.
Σε μικρά ινομυώματα, χωρίς συμπτώματα συστήνεται απλή παρακολούθηση με γυναικολογική εξέταση και υπερηχογραφικό έλεγχο, άσχετα από την ηλικία της γυναίκας.
Σε μεγάλα ινομυώματα που αυξάνεται συνεχώς το μέγεθός τους ή σε έντονη συμπτωματολογία υπάρχει χειρουργική αντιμετώπιση.
Σε περιπτώσεις υπογονιμότητας όπου δεν βρέθηκε άλλη αιτία που να ευθύνεται για αυτή, συστήνεται συχνά η χειρουργική αφαίρεση του ινομυώματος.
Αν μία γυναίκα βρίσκεται λίγο πριν την εμμηνόπαυση, μπορεί να περιμένει, διότι πιθανότατα, όταν σταματήσει η περίοδός της, το ινομύωμα ενδέχεται να μικρύνει.
Από χειρουργική πλευρά, υπάρχει η δυνατότητα να εκπυρηνίσουμε το ινομύωμα διατηρώντας τη μήτρα, πράγμα που προτιμάται στις μικρές ηλικίες. Άν όμως η γυναίκα είναι άνω των 40 ετών και έχει ολοκληρώσει την οικογένειά της, η ολική υστερεκτομή, δηλαδή η αφαίρεση της μήτρας, αποτελεί μια λογική προσέγγιση.
Ινομυώματα και Εγκυμοσύνη
Τα ινομυώματα μπορεί να αυξηθούν σε μέγεθος κατά την εγκυμοσύνη λόγω των οιστρογόνων. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η εγκυμοσύνη εξελίσσεται ομαλά, αλλά μπορεί να χρειαστεί καισαρική τομή. Ωστόσο, τα περισσότερα ινομυώματα δε μεγαλώνουν στη διάρκεια της κύησης και η γυναίκα δεν εμφανίζει ιδιαίτερη συμπτωματολογία έχοντας μία φυσιολογική εγκυμοσύνη και μια ομαλή εξέλιξη τοκετού. Αν μεγαλώσουν, αυτό είναι πιθανότερο να συμβεί στο πρώτο τρίμηνο της κύησης.
Κολπίτιδα-Μυκητίαση
Η περιοχή των γεννητικών οργάνων της γυναίκας είναι μία από τις πιο ευαίσθητες περιοχές του γυναικείου σώματος. Ιδιαίτερα ο γυναικείος κόλπος δέχεται συνεχώς την επίδραση διαφόρων παραγόντων που δύναται να προκαλέσουν από απλούς ερεθισμούς έως και σοβαρές μολύνσεις. Η κολπίτιδα είναι μία μικροβιακή λοίμωξη ή φλεγμονή που προκαλείται κυρίως από παθογόνους μικροοργανισμούς, όπως βακτήρια, μύκητες και τριχομονάδες. Αποτελεί ένα από τα πιο συχνά προβλήματα για τα οποία οι γυναίκες επισκέπτονται τον γυναικολόγο τους.
Αίτια Κολπίτιδας
Διάφοροι παράγοντες διαταράσσουν τη φυσιολογική χλωρίδα του κόλπου και ευνοούν την ανάπτυξη λοιμώξεων. Οι κυριότεροι από αυτούς είναι:
- Συχνές κολπικές πλύσεις με αντισηπτικά
- Παρατεταμένη λήψη αντιβιοτικών
- Μειωμένο ανοσοποιητικό σύστημα (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης, ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, χημειοθεραπεία)
- Μείωση οιστρογόνων (εμμηνόπαυση, αντισυλληπτικά)
- Στενά ρούχα και κακής ποιότητας εσώρουχα
- Χρήση ταμπόν ή αντισυλληπτικών διαφραγμάτων
- Κακή προσωπική υγιεινή
Συμπτώματα Κολπίτιδας
Τα κύρια συμπτώματα της κολπίτιδας περιλαμβάνουν:
- Αυξημένες, δύσοσμες ή με περίεργο χρώμα κολπικές εκκρίσεις
- Έντονος κνησμός, ερυθρότητα και οίδημα
- Πόνος ή αίσθημα καύσου κατά την ούρηση (δυσουρία)
- Πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή (δυσπαρευνία)
- Τοπικός ερεθισμός και λύση της συνεχείας του βλεννογόνου
Συχνότεροι τύποι Κολπίτιδας
Μυκητιασική κολπίτιδα (Candida albicans)
Αποτελεί την πιο συχνή μορφή, εμφανίζεται συχνά μετά από λήψη αντιβιοτικών, εγκυμοσύνη ή λόγω χρήσης ακατάλληλων εσωρούχων. Χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι έντονος κνησμός, ερυθρότητα και λευκωπές εκκρίσεις σαν κομμένο γάλα. Η θεραπεία περιλαμβάνει αντιμυκητιασικά σκευάσματα και πολλές φορές απαιτείται και θεραπεία του σεξουαλικού συντρόφου.
Τριχομοναδική κολπίτιδα (Trichomonas vaginalis)
Προκαλείται από πρωτόζωο και μεταδίδεται σεξουαλικά. Συνοδεύεται από πράσινο-κίτρινες, δύσοσμες εκκρίσεις, κνησμό και δυσουρία. Η διάγνωση επιβεβαιώνεται με καλλιέργεια και απαιτεί θεραπεία και των δύο συντρόφων.
Μη ειδική βακτηριακή κολπίτιδα (Gardnerella vaginalis)
Χαρακτηρίζεται από λεπτόρρευστα, φαιά υγρά με οσμή ψαριού. Απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή κατά την εγκυμοσύνη καθώς μπορεί να προκαλέσει πρόωρο τοκετό. Η θεραπεία περιλαμβάνει τη χορήγηση αντιβιοτικών.
Λοίμωξη από μυκόπλασμα, ουρεόπλασμα και χλαμύδια
Συχνά ασυμπτωματική αλλά με σοβαρές επιπτώσεις στη γονιμότητα αν παραμείνει χωρίς θεραπεία. Η διάγνωση γίνεται μέσω καλλιέργειας και αντιμετωπίζεται με αντιβιοτικά.
Ατροφική κολπίτιδα
Εμφανίζεται κυρίως στην εμμηνόπαυση λόγω μειωμένων οιστρογόνων, προκαλώντας ξηρότητα, κνησμό και πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή. Αντιμετωπίζεται με τοπική εφαρμογή οιστρογόνων.
Διάγνωση και Θεραπεία
Η διάγνωση της κολπίτιδας βασίζεται στη γυναικολογική εξέταση, τη λήψη ιστορικού και την καλλιέργεια κολπικού υγρού για την απομόνωση του υπεύθυνου μικροβίου. Η θεραπεία διαρκεί συνήθως 7-10 ημέρες και περιλαμβάνει την κατάλληλη αντιμικροβιακή ή αντιμυκητιασική αγωγή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, θεραπεία χρειάζεται και ο σεξουαλικός σύντροφος, ακόμα και αν είναι ασυμπτωματικός.
Μέτρα Πρόληψης
- Χρήση σαπουνιών με ουδέτερο Ph
- Σωστή υγιεινή με κατεύθυνση καθαρισμού από τον κόλπο προς τον πρωκτό
- Βαμβακερά εσώρουχα και χρήση προφυλακτικού στις επαφές
- Αποφυγή ταμπόν, στενών ρούχων και κοινόχρηστων αντικειμένων
- Σωστή διατροφή (γιαούρτι, γάλα) για ενίσχυση της φυσιολογικής χλωρίδας του κόλπου
Η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή αντιμετώπιση της κολπίτιδας είναι σημαντική για την αποφυγή επιπλοκών και την προστασία της γυναικείας υγείας.
Πρόπτωση Μήτρας
Πρόπτωση των πυελικών οργάνων είναι η μετατόπιση τους προς τα κάτω που οφείλεται σε ανεπάρκεια των στηρικτικών δομών της πυέλου. Ο όρος μπορεί να αναφέρεται σε ένα ή περισσότερα όργανα.
Συγκεκριμένα, η πρόπτωση μπορεί να αφορά:
- τη μήτρα(πρόπτωση μήτρας)
- την ουροδόχο κύστη(κυστεοκήλη)
- το ορθό έντερο(εντεροκήλη)
- Συνδυασμό των παραπάνω
- το κολπικό κολόβωμα μετά από υστερεκτομή
Πρόπτωση πυελικών οργάνων μπορεί να συμβεί εξαιτίας:
1.) Γενετικής προδιάθεσης
2.) Πολλών φυσιολογικών τοκετών
3.) Τρόπου ζωής (άρση βαρέων αντικειμένων, παχυσαρκία)
4.) Μεγάλης ηλικίας-εμμηνόπαυσης
5.) Νοσημάτων του συνδετικού ιστού
6.) Χρόνιας δυσκοιλιότητας
Τα συνήθη συμπτώματα της πρόπτωσης είναι το αίσθημα ξένου σώματος στα έξω γεννητικά όργανα, η δυσκολία εκκένωσης της ουροδόχου κύστης ή η ακράτεια από προσπάθεια.
Η εξέταση των γυναικών με πρόπτωση ξεκινάει με τη λήψη ενός λεπτομερούς μαιευτικού ιστορικού. Στη συνέχεια ακολουθεί η γυναικολογική εξέταση οπού καθορίζεται ο βαθμός της πρόπτωσης και εκτιμάται το μέγεθος της μήτρας.
Η θεραπεία μπορεί να είναι συντηρητική ή επεμβατική.
Η συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνει την άσκηση, την απώλεια βάρους, την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας καθώς και τις ασκήσεις ενδυνάμωσης του πυελικού εδάφους.(ασκήσεις Kegel) Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν και οι πεσσοί, ειδικά σε γυναίκες που δεν επιθυμούν τη χειρουργική θεραπεία, ή σε γυναίκες που η χειρουργική αντιμετώπιση αντενδείκνυται.
Η συνηθέστερη χειρουργική επέμβαση που πραγματοποιείται για την αντιμετώπιση της πρόπτωσης των γυναικολογικών οργάνων είναι η κολπική υστερεκτομή με ταυτοχρονη διόρθωση της κυστεοκήλης και ορθοκήλης(εφόσον υπάρχουν). Μία παραλλαγή της επέμβασης είναι η κολπόκλειση(ενδείκνυται σε μεγαλύτερες γυναίκες που δεν έχουν πλέον σεξουαλικές επαφές).
Κύστες των Ωοθηκών
Οι κύστες των ωοθηκών αποτελούν ένα πολύ συχνό γυναικολογικό πρόβλημα, που συχνά προκαλεί ανησυχία στις γυναίκες. Είναι σημαντικό να παρακολουθούνται σχολαστικά, καθώς μπορεί να ποικίλλουν από απλές κύστεις με υγρό έως πιο σύνθετες μορφές που απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση.
Τύποι κύστεων των ωοθηκών
1. Λειτουργικές Κύστες
Αποτελούν την πιο συχνή μορφή κύστεων, προερχόμενες από τα ωοθυλάκια των ωοθηκών. Οι συνηθέστερες είναι:
- Κύστη ωοθυλακίου: Δημιουργείται όταν το ωοθυλάκιο δεν σπάει για να απελευθερώσει το ωάριο. Συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα, ανακαλύπτεται τυχαία και υποχωρεί αυτόματα εντός 2-3 μηνών. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει διαταραχές περιόδου ή πόνο.
- Κύστη ωχρού σωματίου: Δημιουργείται μετά την ωοθυλακιορρηξία, όταν το ωχρό σωμάτιο δεν υποστρέφεται φυσιολογικά. Μπορεί να γεμίσει με αίμα και να προκαλέσει καθυστέρηση της εμμηνόρροιας ή έντονα συμπτώματα αν υποστεί ρήξη.
2. Πολυκυστικές Ωοθήκες
Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών αποτελεί μια ενδοκρινολογική διαταραχή κατά την οποία οι ωοθήκες είναι διογκωμένες με πολλές μικρές κύστεις.
3. Κύστεις Ενδομητρίωσης
Γνωστές ως «σοκολατοειδείς» κύστεις, σχηματίζονται λόγω της ενδομητρίωσης και περιέχουν ένα χαρακτηριστικό σκούρο υγρό.
4. Συγγενείς Κύστεις
Αυτές είναι σχετικά σπάνιες και συνήθως βρίσκονται κοντά στις ωοθήκες, όχι εντός αυτών.
5. Νεοπλασματικές Κύστεις
Μπορεί να είναι καλοήθεις, οριακής κακοήθειας ή κακοήθεις:
- Ορώδες Κυσταδένωμα: Ο πιο κοινός καλοήθης κυστικός όγκος, συχνός στις γυναίκες ηλικίας 35-55 ετών.
- Βλεννώδες Κυσταδένωμα: Πολύχωρη κύστη γεμάτη βλεννώδες υλικό, επίσης συχνή στις γυναίκες ηλικίας 35-55 ετών.
- Κακοήθεις Κύστεις (Επιθηλιακός καρκίνος ωοθηκών): Σοβαρές μορφές κύστεων που εκδηλώνονται με συμπτώματα όπως φούσκωμα, πόνος και διαταραχές στην περίοδο. Απαιτούν άμεση ιατρική παρέμβαση και συχνά αντιμετωπίζονται με χειρουργική επέμβαση και χημειοθεραπεία.
Συμπτώματα
Τα συνηθέστερα συμπτώματα των κύστεων ωοθηκών είναι:
- Τυχαία διάγνωση χωρίς εμφανή συμπτώματα
- Διαταραχές της εμμήνου ρύσεως (αραιομηνόρροια ή συχνομηνόρροια)
- Πίεση σε κοντινά όργανα (σπανιότερα συμπτώματα όπως διαταραχές ούρησης)
- Έντονο κοιλιακό άλγος λόγω ρήξης ή αιμορραγίας στην κύστη
- Συστροφή της κύστης που προκαλεί επείγουσα κατάσταση («οξεία κοιλία»)
Διάγνωση
Η διάγνωση πραγματοποιείται με:
- Γυναικολογική εξέταση
- Διακολπικό και διακοιλιακό υπερηχογράφημα
- Μέτρηση ειδικών δεικτών στο αίμα (π.χ. CA-125, CA-15-3)
- Έγχρωμο Doppler υπερηχογράφημα
Αντιμετώπιση
Η θεραπεία προσαρμόζεται στην ηλικία, τα συμπτώματα, τον τύπο της κύστης και τη γενική κατάσταση της γυναίκας:
- Απλή παρακολούθηση για μικρές, ασυμπτωματικές κύστεις
- Χειρουργική αντιμετώπιση για επίμονες ή ύποπτες κύστεις, με βιοψία για ιστολογική επιβεβαίωση
Η έγκαιρη διάγνωση και παρακολούθηση αποτελούν καθοριστικό παράγοντα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των κύστεων των ωοθηκών.
Πολύποδες
Οι πολύποδες είναι μικρές προσεκβολές που εμφανίζονται στη μήτρα ή στον τράχηλο της γυναίκας. Το μέγεθός τους ποικίλλει από πολύ μικρό (σαν φακή) μέχρι αρκετά μεγάλο. Σε αντίθεση με τα ινομυώματα, οι πολύποδες αποτελούνται από κύτταρα και αδένες που μοιάζουν περισσότερο με το ενδομήτριο.
Συμπτώματα που προκαλούν οι πολύποδες
Τα συμπτώματα των πολυπόδων εξαρτώνται από το μέγεθος και τη θέση τους:
- Συχνά είναι ασυμπτωματικοί και εντοπίζονται τυχαία κατά τη γυναικολογική εξέταση.
- Μεγάλοι πολύποδες εντός της μήτρας μπορεί να προκαλέσουν αυξημένη αιμορραγία κατά την περίοδο ή κολπική αιμορραγία σε οποιαδήποτε φάση του κύκλου.
- Μικρότεροι πολύποδες, ειδικά του τραχήλου, συνήθως προκαλούν μικρή αιμορραγία ή κηλίδες αίματος, ιδιαίτερα μετά από σεξουαλική επαφή.
Διάγνωση πολυπόδων
Η διάγνωση των πολυπόδων γίνεται με:
- Γυναικολογική εξέταση, ειδικά αν προβάλλουν από τον τράχηλο.
- Υπερηχογραφικό έλεγχο της μήτρας (ιδανικά κατά την 7η-10η ημέρα του κύκλου).
- Διαγνωστική απόξεση (απόξεση ενδομητρίου) και ιστολογική εξέταση.
- Υστεροσκόπηση, η οποία επιτρέπει την ακριβή εικόνα, εντοπισμό και ασφαλή αφαίρεση των πολυπόδων.
Αντιμετώπιση πολυπόδων
Η αντιμετώπιση των πολυπόδων είναι απαραίτητη και περιλαμβάνει:
- Απόξεση της μήτρας: Ειδικά ξέστρα εισάγονται στην κοιλότητα της μήτρας για την αποκόλληση του πολύποδα.
- Υστεροσκόπηση: Γεμίζεται η μήτρα με υγρό και εισάγεται λεπτή κάμερα που επιτρέπει την ακριβή και ασφαλή αφαίρεση του πολύποδα.
Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών
Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) είναι μία από τις συχνότερες ενδοκρινολογικές διαταραχές που επηρεάζουν τις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Χαρακτηρίζεται από διογκωμένες ωοθήκες με πολλές μικρές κύστεις και συνοδεύεται από ποικίλες ορμονικές διαταραχές.
Τι προκαλεί το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών;
Η ακριβής αιτία του PCOS παραμένει άγνωστη. Παρ’ όλα αυτά, σχετίζεται στενά με:
- Αυξημένη παραγωγή ανδρογόνων (ορμόνες «ανδρικού τύπου»)
- Αντίσταση στην ινσουλίνη και διαταραχές στο μεταβολισμό του σακχάρου
- Υπέρβαρο ή παχυσαρκία
- Κληρονομική προδιάθεση
Συμπτώματα του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών
Τα κυριότερα συμπτώματα που εμφανίζουν οι γυναίκες με PCOS είναι:
- Διαταραχές περιόδου (αμηνόρροια ή αραιομηνόρροια)
- Απουσία ή σπάνια ωορρηξία, που οδηγεί σε υπογονιμότητα
- Αυξημένη τριχοφυΐα (δασυτριχισμός), ιδιαίτερα σε περιοχές με «ανδρική κατανομή» (πρόσωπο, στήθος)
- Ακμή και λιπαρότητα στο δέρμα
- Τριχόπτωση ή αραίωση μαλλιών
- Αυξημένο σωματικό βάρος ή παχυσαρκία
Διάγνωση
Η διάγνωση του PCOS γίνεται με:
- Λήψη λεπτομερούς ιστορικού (ανωμαλίες περιόδου, οικογενειακό ιστορικό διαβήτη και υπογονιμότητας)
- Κλινική εξέταση για εντοπισμό σημείων όπως ακμή και υπερτρίχωση
- Ορμονολογικές εξετάσεις (μέτρηση LH, FSH, ανδρογόνων), που πρέπει να γίνονται σε συγκεκριμένες ημέρες του κύκλου
- Υπερηχογραφική εξέταση για την αξιολόγηση της μορφολογίας των ωοθηκών
Επιπλοκές του Συνδρόμου
Πολυκυστικών Ωοθηκών
Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών μπορεί να οδηγήσει σε:
- Υπογονιμότητα
- Σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
- Καρδιαγγειακά προβλήματα
- Άλλες σοβαρές χρόνιες παθήσεις
Γι’ αυτό και συνιστάται τακτική παρακολούθηση, ειδικά μετά την ηλικία των 30 ετών.
Θεραπεία και Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση του PCOS εξατομικεύεται ανάλογα με τις ανάγκες της γυναίκας:
- Γυναίκες που δεν επιθυμούν εγκυμοσύνη: Συνήθως χορηγούνται αντισυλληπτικά δισκία που ρυθμίζουν τον κύκλο και μειώνουν τα συμπτώματα, όπως ακμή και τριχοφυΐα. Η απώλεια βάρους συνιστάται ιδιαίτερα για την ανακούφιση από τα συμπτώματα.
- Γυναίκες που επιθυμούν εγκυμοσύνη: Εφαρμόζονται ειδικά πρωτόκολλα διέγερσης των ωοθηκών για να προκληθεί ωοθυλακιορρηξία, με υψηλά ποσοστά επιτυχίας.
Συμπληρωματικά μπορεί να απαιτούνται θεραπείες ή αισθητικές παρεμβάσεις για τη διαχείριση της ακμής και της τριχοφυΐας.
Η σωστή και έγκαιρη διάγνωση, σε συνδυασμό με την κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση, επιτρέπει στις γυναίκες με PCOS να έχουν μια φυσιολογική καθημερινότητα και να διασφαλίσουν καλύτερη υγεία μακροπρόθεσμα.